Who’s afraid of Virginia Woolf? revisited. Who’s afraid of Virginia Woolf is het favoriete toneelstuk van producent Arjen Stuurman. Het is al vijftien jaar zijn streven om dit ‘legendarische, bikkelharde en lachwekkende relatiedrama’ – zo wordt het stuk in het programmaboekje van Theaterbureau Hummelinck Stuurman omschreven – eens in de vijf jaar te produceren. Dat deed hij in het seizoen 2001-2002 met Will van Kralingen als Martha en Edwin de Vries als George, in het seizoen 2006-2007 met Olga Zuiderhoek en Porgy Franssen en in het seizoen 2012-2013 met Linda van Dyck en Victor Löw. Inmiddels zijn we weer vijf jaar verder en dus brengt Stuurman zijn geliefde toneelstuk opnieuw op de planken. Deze keer zijn we op bezoek bij Carine Crutzen als Martha, Warre Borgmans als George, Yara Alink als Honey en Dragan Bakema als Nick.

Wat is het toch met deze Amerikaanse evergreen, die in 1964 in de versie met Ank van der Moer en Han Bentz van den Berg de Nederlandse theaterwereld op z’n grondvesten deed schudden? Alleen al omdat nooit eerder iemand deze ogenschijnlijk keurige acteurs zo grof uit de hoek had zien komen. Ik heb zelf vier topversies van Virginia Woolf gezien: de eerste keer bij het Publiekstheater in 1981 met Eric Schneider en Annet Nieuwenhuijzen, in 1987 de verpletterende, meertalige versie van De Witte Kraai met Kees Hulst en Viviane De Muynck in regie van Sam Bogaerts, in 1996 in Londen met Diana Rigg en David Suchet en in 2002 bij Hummelinck Stuurman met Edwin de Vries en Will van Kralingen. En natuurlijk kan ik de filmversie met Elizabeth Taylor en Richard Burton dromen.

Dus ik denk, voordat in vertrek naar deze première: waarom ga ik opnieuw naar dit overbekende toneelstuk? Maar ja, hetzelfde geldt voor Hamlet en Macbeth, voor De Kersentuin en Oom Wanja. Voordat ik naar Leiden ga, lach ik nog even hartelijk om de hilarische parodie van Benny Hill (zie: https://www.youtube.com/watch?v=iVb5EBSNKTw).

Het antwoord op de waarom-vraag is dat Wie is er bang voor Virginia Woolf? elke keer wéér boeiend en meeslepend is. Soms schokkend in de vileine grofheid waarmee George en Martha elkaar en hun gasten fileren, soms ontroerend omdat de twee toch onomstotelijk gek op elkaar zijn en niet zonder elkaar kunnen. Carine Crutzen daagt als de wulpse Martha haar tegenspeler  Warre Borgmans als de nukkige George continu uit, George slaat terug door Martha genadeloos te slopen. Dit alles, terwijl het jonge echtpaar Nick en Honey wordt meegesleurd in de vileine spelletjes van hun gastvrouw en gastheer.

Dragan Bakema overtuigt als de macho Nick. Hij denkt dat hij alles onder controle heeft, maar ondertussen wordt hij gedegradeerd tot dekhengst of huisknecht. Hij is ‘het één of het ander’; daar zijn George en Martha het roerend over eens. Yara Alink oogt in haar rol als ‘klein konijntje’ Honey als Sanny Dennis, de actrice die de rol speelde in de beroemde Amerikaanse verfilming: naïef met grote ogen, zeurderig in haar slachtofferrol en veeleisend tegenover haar echtgenoot.

Schreeuwen

Producent Stuurman maakt overigens, naar mijn idee, een grote fout met de affiche, waarop Carine Crutzen en Warre Borgmans tegen elkaar staan te schreeuwen. Tenminste, dat is de bedoeling, maar ik zie twee mensen met wijd opengesperde monden. Alsof ze de tandarts bezoeken. Bovendien schreeuwen George en Martha niet continu tegen elkaar; ze vertonen veel meer emoties. De affiche was voor mij zelfs bijna een reden om deze voorstelling niet te willen zien. Er zijn verder weinig echte verrassingen in de nieuwe, door Johan Doesburg geregisseerde versie. Of het zou moeten zijn dat het strijdtoneel geen pauze heeft: ruim twee uur is een lange zit. En het is vreemd dat in het programmaboekje en op de website niet wordt vermeld wie de vertaling heeft gemaakt. Is het de versie van Gerard Reve? Die van Coot van Doesburg? Iemand anders? Niet onbelangrijk om te weten bij zo’n tekstgevecht.

In de regie zitten ook enkele overbodige vondsten. De vier personages lepelen voortdurend hun drank met Duralex-glazen uit champagnekoelers die her en der in het kale decor staan. Waarom niet gewoon flessen en glazen in plaats van dit moeilijkdoenerig gedoe? Uiteraard is het slot ontroerend, als George en Martha moederziel alleen achterblijven. Moegestreden, waarbij Martha mijmert dat ze wel degelijk ‘bang is voor Virginia Woolf’. Ik vraag me af hoe het met George en Martha gaat na deze ‘liquor-ridden night’. Kan daar niet eens een voorstelling over worden gemaakt?

Wie is er bang voor Virginia Woolf?, gezien 24-2-2017 in de Leidse Schouwburg, tournee t/m 31 mei. Tekst Edward Albee, met Carine Crutzen, Warre Borgmans, Yara Alink en Dragan Bakema, regie Johan Doesburg, decor en licht Tom Schenk, muziek Harry de Wit, kostuums Dorien de Jonge. Foto Ben van Duin. Dit is een Hummelinck Stuurman Productie. Zie: www.hummelinckstuurman.nl