Absurd goed. Die twee woorden beschrijven de musical Was getekend, Annie M.G. Schimdt.

Ik zag een try-out, twee dagen voorafgaande aan de première. Toen al klopte alles aan deze voorstelling, die draait om Annie Schmidt en haar zoon Flip van Duijn. En vooral om Flips zoektocht naar wie zijn onvoorstelbaar populaire moeder nu eigenlijk was: “Weet je hoe mijn jeugd was? Mijn moeder achter een schrijfmachine.” En: “Ik wilde een moeder. Niet een monument of een beeld in Madame Tussauds”. De voorstelling begint met flarden van liedjes van Annie, terwijl Flip op zolder een doos vindt met brieven van zijn moeder. Daarop verschijnt de dan al overleden Annie Schmidt, die het nogal intimiderend vindt dat zoonlief ‘aan haar doos’ zit. Zowel Annie als Flip verlaten de hele voorstelling nauwelijks meer het toneel.

“Ik heb geen spijt”, zijn de eerste woorden die Simone Kleinsma als Annie M.G. uitspreekt. Non, elle ne regrette rien. Ze voegt er aan toe: “Behalve van dingen die ik niet heb gedaan.” William Spaaij, die Flip speelt, wil alles weten. Annie: “Blijf met je tengels van mijn verleden af.” Flip: “Iedereen kent mijn moeder. Alleen ik ken haar niet.” Dick van den Heuvel, die het script baseerde op Annejet van der Zijls biografie Anna, het leven van Annie M.G. Schmidt, schreef een razend knap script, waarin Annie door drie figuren wordt gespeeld: een klein meisje in Zeeland, een zelfstandige jongedame in Den Haag en Amsterdam en de oude Annie: een meesterlijke prestatie van Simone Kleinsma. De drie Annie’s zijn vaak samen op het toneel en praten met elkaar. Flip van Duijn is daar voortdurend bij. Als de kleine Annie moet huilen, zegt de oude Annie: “Heb je nou je zin? Je moeder aan het huilen!”

Het wonderbaarlijke is dat het script in principe razend ingewikkeld is, maar in praktijk glashelder. Het is telkens overduidelijk, ook als de oude Annie de kleine Annie op de schommel voortduwt, terwijl het meisje het liedje Aan de trapeze zingt. Ook als Flip zichzelf als baby op de arm draagt en iemand hem vraagt: “Wie is die baby?”. Flip: “Als ik dat zeg, geloofde je het niet.” De vele overbekende liedjes van Annie Schmidt vallen volkomen naturel op hun plaats, alsof ze speciaal voor deze voorstelling zijn geschreven. Als Annie naar Den Haag verhuist, klinkt Wat voor weer zou het zijn in Den Haag?. Als Annie en haar grote liefde Dic van Duin elkaar voor het eerst zien, zingen ze Vluchten kan niet meer. Als Annie Schmidt in haar toptijd een onaantastbare publiekslieveling is, zingen de oude Annie en de jongere, volwassen Annie (Jetske van de Staak): Ik hoef alleen maar even ‘zo’ te doen.

En wanneer Annie afscheid neemt van haar man, die zelf koos voor de dood, zingt ze Zonder jou: De wereld is wonderlijk leeg zonder jou/ Er staat maar zo weinig meer in./ De hemel is hinderlijk blauw zonder jou/ Waarom? Wat heeft het voor ’n zin. Dat is even slikken, want Simone Kleinsma verloor een half jaar geleden haar man en inspiratiebron Guus Verstraete. Het wonder is dat je op het toneel Annie Schmidt ziet die dit lied zingt. Niet Simone Kleinsma. Chapeau! Verder zullen toeschouwers, die Annie Schmidt alleen kennen als kindervriend en gevatte schrijfster, geregeld met hun oren klapperen. Wat een lef dat er geen concessie is gedaan tegenover mensen die weinig over Annie Schmidt weten. Bijvoorbeeld dat Dic van Duijn stevig getrouwd was en bleef, toen hij de grote liefde werd van Annie. Hier is het liedje ‘Kiezen of delen’ uit de musical Heerlijk duurt het langst exact goed op z’n plek. Menigeen zal ook verbaasd zijn dat Annie trouwde met de vader van Dic van Duijn, zodat haar zoon Flip Schmidt officieel de achternaam van zijn echte vader kreeg. Dit wordt terloops gezegd, alsof het om een verzinsel gaat. Maar het is dus echt zo.

Centraal staat dat het leven van Annie in het teken stond van haar werk. Ze zegt: “Mijn leven was een script.” Flip zegt: “Je maakte het mee en je maakte er liedjes over.” De vader van Annie, gespeeld door Wim van de Driessche die ook Dic van Duijn speelt, zegt tegen de kleine Annie: “Geloof in verhalen. Jouw verhalen. Ga hier weg en ga je vrijheid tegemoet.” De voorstelling zit verder vol inventieve, goede grapjes. Als Annie in het ziekenhuis is na de bevalling van Flip, vraagt een verpleegster om een handtekening. Annie: “Ja zuster.” De verpleegster vraagt: “En ook een voor mijn buurman?” Annie: “Nee zuster.” Als Flip helemaal gek wordt van Jip en Janneke, bijt hij de twee blije kleuters toe: “Pas maar op, want ik verkoop jullie zo aan de Hema.”

Marjolijn Touw is weergaloos goed als de moeder van Annie. Hetzelfde geldt voor William Spaaij als Flip, die steevast wordt aangeduid als ‘acteur te Londen’. Flip van Duijn leefde altijd in de schaduw van zijn beroemde moeder. Hij is sinds haar dood in 1995 de strenge beheerder van haar nalatenschap. De figuur Flip spaart zichzelf op het toneel niet: “Ik kan niks. Ik kan al mijn hele leven niks. Ik was vanaf mijn geboorte al met pensioen.” Het moet wonderlijk zijn voor de inmiddels 65-jarige Flip van Duijn om deze voorstelling mee te maken. En Simone Kleinsma? Zij speelt – voor de zoveelste keer – de rol van haar leven. Het is bijna bovenmenselijk knap wat ze doet. Je gelooft dat je kijkt naar Annie Schmidt, continu gehuld in een lelijk paars colbertje. Ik heb een try-out gezien, twee dagen voorafgaande aan de première. De première, zondag 24 september, moet een beladen middag zijn geweest. Niet alleen voor Simone Kleinsma, maar voor iedereen die Guus Verstraete goed kende en bevriend is met Simone. Want die middag was toch hinderlijk blauw zonder Guus.

Was getekend, Annie M.G. Schmidt. Gezien: een try-out op 22/9 in het DeLaMar Theater, première 24/9, tournee t/m 15/7/2018 (nu al verlengd), terug in het DeLaMar op diverse data van 14/3 t/m 14/7/2018. Script Dick van den Heuvel, gebaseerd op de biografie ‘Anna, het leven van Annie M.G. Schmidt’van Annejet van der Zijl, regie Paul Eenens, choreografie Stanley Burleson, decor Jos Groenier, kostuums Maya Schröder, muzikale leiding Ad van Dijk, met o.a. Simone Kleinsma (alternate Doris Baaten), William Spaaij, Wim van den Driessche, Jeske van de Staak en Marjolijn Touw. Foto’s Roy Beusker en Annemieke van der Togt. Zie: www.anniemgdemusical.nl