De musical The Color Purple is een triomf

De musical The Color Purple gaat over sterke vrouwen, die zich – uiteindelijk – door niemand laten commanderen. Filmliefhebbers kennen het verhaal over het meisje Celie, dat vanaf haar jeugd zowel thuis bij haar (stief)vader als bij haar tirannieke man niets dan narigheid en vernederingen ervaart en die uiteindelijk triomfeert. De musical, die in 2006 op Broadway in première ging, is gebaseerd op de gelijknamige film van Steven Spielberg uit 1986, met Whoopi Goldberg als Celie. Deze film was gebaseerd op de gelijknamige brievenroman waar de Amerikaanse schrijfster Alice Walker vijfendertig jaar geleden als eerste zwarte schrijfster de Pullitzer Prize voor won. The Color Purple geldt in Amerika als een klassieker. Het boek en de film spelen zich af onder zwarte Amerikanen in het begin van de Twintigste Eeuw in de staat Georgia en over het machtsmisbruik binnen de zwarte gemeenschap na het afschaffen van de slavernij.

‘Lelijk, zwart en vrouw’

Naomi van der Linden en Caren van Mulier in The Color Purple (foto Neeltje Knaap)

Het meisje Celie is slachtoffer van machtsmisbruik. Eerst door haar (stief)vader, die haar herhaaldelijk verkracht, zwanger maakt en die haar twee kinderen bij haar weghaalt. Daarna door haar man die ze Mister noemt en die haar voortdurend vernedert: “Je bent lelijk, zwart en vrouw”. Celie – we zien haar van veertien tot circa veertig jaar – ontpopt zich uiteindelijk tot een sterke onafhankelijke vrouw, die door iedereen wordt aanbeden. Zelfs door haar eigen man, nadat ze hem de waarheid durft te zeggen. Wat dat betreft heeft de musical de ietwat ongeloofwaardige happy ending-geur van Broadway. In het begin regeert de narigheid, aan het slot is alles koek en ei.

‘Ik ben er en ik mag er zijn”

Naomi van der Linden en Ana Milva Gomes in The Color Purple (foto Neeltje Knaap)

Naomi van der Linden, die haar eerste hoofdrol in een musical speelt, maakt grote indruk met haar ingetogen, intieme vertolking van de hoofdrol. De dertienkoppige, volledig zwarte cast is overtuigend, vooral Ana Milva Gomes als de nachtclubzangeres die de minnares wordt van zowel Mister als Celie. Uiteindelijk zingt Celie: “Ik ben wel arm, ik ben wel zwart, misschien wel lelijk, maar ik ben hier!” Naomi van der Linden schrijft in het programmaboek: “Het belangrijkste dat ik heb geleerd van het mogen spelen van de rol van Celie is het besef dat je er mag zijn. […] Het maakt niet uit wat of wie je bent: man, vrouw, homo, hetero, wit of zwart en alles ertussenin. Ik ben er en ik mag er zijn.”

Naomi van der Linden in The Color Purple (foto Neeltje Knaap)

Zanger en acteur Edwin Jonker is krachtig als Mister, maar helaas soms moeilijk te verstaan. Kenneth Herdigein, die een aantal dubbelrollen speelt, oogt en klinkt opnieuw als Nelson Mandela, die hij zowel 2009 als 2016 speelde in de musical Amandla! Mandela. Het decor is simpel en functioneel. Blank houten vloeren, houten wanden, houten kratten, houten luikjes, de hele zaal ruikt naar ongeverfd hout. Eigenlijk net als in de Broadway-versie, zo is te zien op Youtube. Uiteindelijk opent de achterwand zich en geeft dan prachtig zicht op een veld vol paarse bloemen: ’the color purple’. Want, zo wordt gezongen: “het doet God pijn als je langs een veld met paarse bloemen loopt en je ziet het niet”. Het is duidelijk dat het boek, de film en de musical daar de titel aan ontleent. Wat mij opviel, was dat zowel in The Color Purple als in Fiddler on the Roof veelvuldig het woord rechtstreeks tot God wordt gericht. Toepasselijk is dan ook dat het slotwoord van de musical ‘amen’ is.

Triomf voor Opus One

Naomi van der Linden, Caren van Mulier, Edwin Jonker en Kenneth Herdigein in The Color Purple (foto Neeltje Knaap)

Deze musical is de zoveelste triomf voor het musicalgezelschap Opus One en vertaler/regisseur Koen van Dijk. Artistiek leider Maarten Voogel was dertig jaar geleden mede-oprichter van Opus One, dat aanvankelijk kleinschalige dans- en familievoorstellingen maakte en later kleinschalig muziektheater. In feite was Opus One jarenlang een ondergeschoven kind van musicalgigant Joop van den Ende. Maar nu is het kindje groot. Zeg maar gerust: tot volle bloei gekomen. Maarten Voogel bleek een doorzetter, die met Opus One de laatste jaren opzienbarende musicals maakt op opmerkelijke plekken, zoals het Zonnehuis in Amsterdam-Noord. Daar waren achtereenvolgens drie alom bejubelde producties: in 2015 The Kiss of the spider woman, in 2016 Sweeney Todd en vorig jaar The Bridges of Madison County. Het Amsterdams Fonds voor de Kunst honoreerde de Stichting Zonnehuis Muziektheater – de paraplu, waaronder Opus One opereert – met een jaarlijkse subsidie van tachtigduizend euro.

Koningin Máxima

Ana Milva Gomes en ensemble in The Color Purple (foto Neeltje Knaap)

Bij de Nederlandse première van The Color Purple ontving Opus One als eregasten niet alleen ad interim-burgemeester Jozias van Aartzen, commissaris van de koning Johan Remkes, maar ook koningin Máxima. De vorstin zat naast Maarten Voogel, die bij hoge uitzondering een net pak had aantrokken. Deze en de vorige producties van Opus One zijn ook een triomf voor vertaler en regisseur Koen van Dijk. Begin jaren negentig van de vorige eeuw schreef hij met componist Ad van Dijk Cyrano de musical. Joop van den Ende zette met deze musical in 1993 zijn eerste babypasjes op Broadway. Deze stap betekende zijn opstap naar het wereldtoneel, waar hij nu een big player is. Later schreef Koen van Dijk meer musicals, hij vertaalde en regisseerde musicals van Stephen Sondheim, was artistiek leider van het muziektheaterpodium M-Lab in Amsterdam-Noord en scoort de afgelopen jaren bij Opus One het ene na het andere succes. Het is een belevenis om The Color Purple te beleven in de voormalige scheepsloods, ook al omdat na afloop op de pont terug naar het Centraal Station zo ongeveer de halve cast meevaart. Dat heb je niet op Broadway.

The Color Purple, gezien 19/4 in de NDSM-loods op het NDSM-terrein. Dit is een Opus One Productie. Script Marscha Norman, muziek en liedteksten Stephen Bray, Brenda Russell en Allee Willis, vertaling en regie Koen van Dijk, spel o.a. Naomi van der Linden, Edwin Jonker, Ana Milva Gomes, Jeannine la Rose en Kenneth Herdigein, choreografie Carolien Holman-Canters, decor Eric Goosens, kostuums Joost van Wijmen, scènefoto’s Neeltje Knaap, in de NDSM-loods tot en met 14 mei en daarna landelijke tournee van 12 september t/m 12 januari ism de Theater Alliantie. NB: The Bridges of Madison County, met o.a. Lone van Roosendaal, René van Kooten en Annick Boer is wegens succes van 20 juni t/m 8 juli terug in het De La Mar. Zie: www.colourpuplemusical.nl of www.bridgesmusical.nl