Turks Fruit is helder en verrassend

Chris Peters en Ali Zijlstra (foto Annemieke van der Togt)

Turks Fruit; vrijwel iedereen kent Jan Wolkers’ boek dat een halve eeuw geleden als een mokerslag de Nederlandse literatuur binnen denderde. Vrijwel iedereen kent de film van Paul Verhoeven uit 1973 met Rutger Hauer als Erik en de debuterende Monique van de Ven als Olga. Veel mensen hebben de zeer geslaagde musical gezien die in 2005 in première ging met Antonie Kamerling en Jelka van Houten. Het getuigt dus van lef om Turks Fruit nogmaals op de planken te brengen. Deze keer als toneelstuk, bewerkt en geregisseerd door vrouwen en met slechts vier acteurs.

Manische stuiterbal

Chris Peters en Ali Zijlstra (foto Annemieke van der Togt)

Hummelinck Stuurman Theaterproducties, een van de weinige vrije producenten die geregeld boekbewerkingen op het toneel brengt, had de moed om Turks Fruit opnieuw te laten spelen. Hulde! Het resultaat is fris en fruitig, helder en verrassend Het is duidelijk dat bij deze voorstelling vrouwen aan het roer stonden: Sophie Kassies maakte de bewerking, Hanneke Braam was de regisseur. Olga, gespeeld door Ali Zijlstra, heeft een grotere rol dan in het boek en de film, Chris Peters speelt Erik als een manische stuiterbal die helemaal gek is van passie en geilheid en die het liefst alle vrouwen ‘vast prikt’. Hij is idolaat van Olga, zijn ‘muze die nergens vies van is’. Erik: ‘Jouw schoonheid is eeuwig en onvergankelijk’ en ‘zij is een bloem op haar hoogtepunt’. De lust en liefde van deze egocentrische kunstenaar worden Olga uiteindelijk te veel: ‘Alles draait om jou en je merkt het niet eens’.

Turks Fruit zonder naakt

Chris Peters en Ali Zijlstra (foto Annemieke van der Togt)

De toeschouwers worden bewust bij de gebeurtenissen op het toneel betrokken, zonder vierde wand. De acteurs vertellen het verhaal rechtstreeks aan het publiek en beelden gebeurtenissen uit, terwijl ze zich van de aanwezigheid van toeschouwers bewust zijn. Verrassend is dat Ali Zijlstra en Chris Peters geen moment uit de kleren gaan, terwijl het hier toch gaat om het meest sexy en geile boek en de meest sexy en geile film die Nederland ooit heeft gekend. Stel je voor: Turks Fruit zonder een naakte Olga. Ondenkbaar, maar overtuigend. Wanneer Olga zich omkleedt en hierbij zelfs haar (lelijke) ondergoed aanhoudt, houdt Erik opzichtig een deken vóór haar lichaam zodat het publiek Olga zelfs niet half-ontkleed ziet. De seks wordt verbeeld met heftige heupbewegingen in het luchtledige, bonken tegen meubilair of doordat Erik zijn geliefde over schouders slingert, terwijl zij over zijn rug hangt. Een mooi beeld is dit.

Moeder en ‘Pappie’

Ellen Klever ontwierp een toneelbeeld dat veel weg heeft van een kraakpand, met in de verre hoek de keurige huiskamer van de ouders van Olga. Debbie Korper speelt haar moeder precies zoals je van Debbie Korper verwacht: droogkomisch en grappig, cynisch, met een bittere trek om haar mond. Bart Klever is overtuigend als de zachtaardige ‘Pappie’ van Olga, door haar beschreven als ‘de enige die van mijn houdt’. Natuurlijk breekt hij op een gegeven moment uit in het lied ‘tieten kont, tieten kont, tieten kont kont kont’ op de melodie van de Radetzky Mars, net als in het boek en de film. Maar waarom? Geen idee, behalve dat iedereen dat weet en verwacht van de vader van Olga uit Turks Fruit.

Debbie Korper, Bartr Klever, Chris Peters en Ali Zijlstra (foto Annemieke van der Togt)

Roze hoody

De voorstelling begint letterlijk en figuurlijk met een luide klap. Alles begint met het verschrikkelijke moment, als Olga Erik heeft verlaten. Erik ligt kronkelend op een matras en Olga zegt: “Je bent me kwijt. Meer kwijt bestaat niet.” Erik zegt dat hij troost en vergetelheid zoekt in ‘vers vrouwenvlees’. Olga maakt hem op de achtergrond belachelijk. Wanneer Olga tegen het einde van de – zonder pauze gespeelde – voorstelling ziek wordt en haar hoofd na een hersentumoroperatie kaal is, is het heel effectief dat Ali Zijlstra de capuchon van een roze hoody over haar hoofd trekt. Haar aftakeling betekent, net als in het boek en de film, een hereniging van Erik en Olga. Het leven is hard, concluderen ze: ‘Van het leven kan je de korstjes niet afsnijden’.

Blote affiche

Affiche van de voorstelling (Studio Bunder)

Nog even over het ontbreken van bloot, behalve dat Chris Peters continu op blote voeten loopt. Het is opvallend dat op de affiche van deze voorstelling Erik Peters met ontbloot bovenlijf op bed ligt. Hij leest het boek Turks Fruit (met de iconische door Jan Vermeulen ontworpen cover), terwijl Ali Zijlstra zich naakt op hem stort. Precies zoals Monique van de Ven dat in de film deed, de naakte armen wijd gespreid. Ik begrijp heus wel dat een affiche ver van tevoren wordt gemaakt en dat dit beeld een trekker is. Maar het is wel misleidend.

Hans – ‘Mr Casting’ – Kemna

Erg leuk is dat ‘good old’ Hans Kemna (inmiddels 78) de casting voor deze productie heeft gedaan, net als in de jaren zeventig voor de film. Hij was het die destijds Rutger Hauer en Monique van de Ven koppelde, toen Hugo Metsers en Willeke van Ammelrooy eigenlijk al gecontracteerd waren. Dat was vervelend voor Hugo en Willeke, maar een meesterzet van Hans – ‘Mr. Casting’ – Kemna. Nu koppelde hij Chris Peters en Ali Zijlstra. Niet als de nieuwe Rutger Hauer en Monique van de Ven, maar als de nieuwe Erik en Olga. Het was dan ook terecht dat Hans Kemna na de première met de andere makers op het toneel het applaus en bloemen in ontvangst nam.

Turks Fruit, gezien 24/2 in het DeLaMar. Een Hummelinck Stuurman Productie, naar de roman van Jan Wolkers. Bewerking Sophie Kassies, regie Hanneke Braam, met Chris Peters, Ali Zijlstra, Bart Klever en Debbie Korper, decor en kostuums Ellen Klever, casting Hans Kemna, scènefoto’s Annemieke van der Togt, affiche Studio Bunder. Tournee tot en met 25 mei. Zie: www.hummelinckstuurman.nl