De Drie Musketiers: zomerspektakel in het bos

De Drie Musketiers door Toneelgroep De Warme Winkel in het Amsterdamse Bos; dat kan niet anders of dat wordt een niet-alledaags spektakel. En dat is het, inclusief blote billen en pratende tieten (‘wij zijn de musketieten’), een volledig blote d’Artagnan (Benjamin Moen draagt lange tijd alleen de ceintuur met zijn zender), veel kabouters, gehol, gevlieg en veel fantasie. Echte paarden zijn er niet (dat mocht niet van de dierenbescherming), maar acteurs briesen en draven naar hartelust als levensechte paarden. Vooral de acteur die in de eerste scène van de voorstelling het paard Boterbloem speelt, zet zeer overtuigend een briesende en steigerende ros neer.

Briesen en steigeren

Monsieur Rochefort te paard (foto Sofie Knijff)

Dit is een briesende en steigerende voorstelling, die soms genadeloos uit de bocht vliegt maar die vooral respect afdwingt. Want ga er maar aan staan: het theatraal opnemen tegen de overweldigende natuur en de bulderende vliegtuigen (die, zoals gewoonlijk bij voorstellingen in dit openluchttheater, telkens door acteurs worden nagekeken en in deze voorstelling door kardinaal Richelieu telkens opnieuw wordt gezegend). Het dan heeft het publiek ook nog eens niet alleen aandacht voor wat er op het toneel gebeurt maar ook voor meegebrachte wijn, nootjes, kaascrackers en andere snacks.

‘Een collectief van ego’s’

Theatergroep De Warme Winkel – een collectief van theatermakers en acteurs Mara van Vlijmen, Vincent Rietveld en Ward Weemhoff – begon in 2003 en kreeg in 2017 de Prijs van de Kritiek voor het maken van consistent avontuurlijke en tegendraadse theater. Op de website van deze drie theatrale musketiers wordt vermeld: “De Warme Winkel is een collectief van ego’s, dat met een anti-autoritaire instelling voorstellingen maakt voor pluche en houten stoelen, vanuit elitair oogpunt, anarchistisch en vice versa, vestingloos gevestigd in Amsterdam”. In het Amsterdamse Bos zijn ze flink aan de haal gegaan met de avonturenroman van Alexandre Dumas. Cruciale scènes worden gespeeld uit het oorspronkelijke verhaal, waarin de jeugdige d’Artagnan zijn dorp verlaat om zich in Parijs aan te sluiten bij de musketiers. Maar verder zetten de acteurs, die de voorstelling ook hebben gemaakt, het verhaal vrijmoedig naar hun hand. Dat doen ze onder leiding van eindregisseur Pieter Kramer, verantwoordelijk voor vrijwel alles van Arjan Ederveen en voor de altijd vermakelijke jeugdvoorstellingen van het Ro Theater (nu Theater Rotterdam).

Actie, actie, actie

Actiescène (foto Sofie Knijff)

De Warme Winkel en Pieter Kramer voorzagen het verhaal van Alexandre Dumas met een leger aan even vijandige als vrijpostige kabouters die voortdurend hun blote kont aan het publiek tonen. Ook is er een melige scène, waarin twee actrices – beiden met ontbloot bovenlijf – hun ‘musketieten’ met elkaar laten praten. Superflauw, maar superkomisch. Actie, actie, actie – dat is de drijvende kracht van dit spektakel. Acteurs draven op of naast hun ‘paard’ over de planken, ze rijden af en aan op scooters en de koning heeft een spectaculaire opkomst terwijl hij hoog in de lucht aan een kabel hangt. Er is wel degelijk een serieuze boodschap. Het motto luidt – behalve ‘één voor allen en allen voor één’ – dat elk mens baas is over zijn eigen verhaal. En ook dat aandacht het fundament is van de beschaving. De personages houden het publiek voor dat afleiding de grootste vijand is om de aandacht af te leiden van wat echt belangrijk is. Daarbij lieten de makers zich inspireren door Amerikaanse schrijver Neil Postman, die in 1984 het boek Amusing ourselves to death schreef. Vijfendertig jaar geleden had hij het over de dodelijk invloed van amusement in de vorm van televisie, terwijl tegenwoordig veel aandacht verloren gaat aan Facebook en Candycrush, Twitter en Instagram. Een groot visionair, die Neil Postman.

Ruisende bomen, ritselend struikgewas

De ophaalbrug (foto Sofie Knijff)

Het Amsterdamse Bostheater afficheert zichzelf als het stralend middelpunt van de zomer, met tribunes waarop je kunt picknicken. Dat de avond van de première – zaterdag 6 juli – nou net vrij miezierg en koel was, mocht de pret niet drukken. Het is hoe dan ook een belevenis om een voorstelling te zien te midden van het meest magisch denkbare decor: de ruisende bomen, het ritselende struikgewas en tsjilpende vogels. Wat was het een goed idee van regisseur Frances Sanders om 35 jaar geleden een verwaarloosde en vergeten plek in het bos, waar eerder in de vorige eeuw ook al een openluchttheater was, om te toveren tot een fraai gerenoveerd theater, met plaats voor vijftienduizend toeschouwers. Sanders werd ter gelegenheid van haar afscheid in 2014 dan ook terecht benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Witte pluimen en panache

(foto Sofie Knijff)

Frances Sanders’ eerste voorstelling in het Bostheater was een muzikale versie van Kätchen von Heilbronn van Heinrich von Kleist; de première was 7 juli 1989. Ook daarna lag het repertoire bepaald niet voor de hand. Slechts één keer was hier Midzomernachtsdroom te zien: in de zomer van 2007. Er werden wel veel andere stukken van Shakespeare gespeeld, veel Tsjechov en Brecht en in 2013 trok Cyrano de Bergerac op de planken van het Bostheater ten strijde. Cyrano… die sfeer vind je wel terug bij deze uitgeklede versie van De Drie Musketiers: grote hoeden met witte pluimen, gevechten met de rapier en veel panache. Kijk maar naar dit fragment: https://www.youtube.com/watch?v=rKIl1Ya06Xk

De Drie Musketiers, gezien 6 juli 2019 in het Bostheater in het Amsterdamse Bos (aldaar nog tot en met 27 juli en van 13 t/m 31 augustus om 21.00 uur (behalve maandag en dinsdag en elke donderdag Engels ondertiteld). Een productie van De Warme Winkel ism ITA, concept en spel Vincent Rietveld, Mara van Vlijmen, Ward Weemhoff, Marius Mensink, Benjamin Moen, Rob Smorenberg en Marieke de Zwaan, met tien dansers, eindregie Pieter Kramer, decor Juul Dekker, lichtontwerp Lucas Van Haesbroeck, kostuums Bernadette Corstens, muziekdecor Wim Conradi, geluidsontwerp Ivo Pas, scènefoto’s Sofie Knijff. Informatie: www.bostheater.nl en www.dewarmewinkel.nl