Moeder mag niet dood: ontwapenend eerlijk

Moeder mag niet dood, met en van Minou Bosua en – hier op scherm – haar moeder Jopie Bosua (foto Casper Koster)

Moeder mag niet dood is een voorstelling die je zelden ziet en die je na dagen niet uit je hoofd kunt zetten. Theatermaker Minou Bosua (1969) – voorheen de helft van het cabaretduo De Bloeiende Maagden – speelt een voorstelling over oud worden en oud zijn. Een voorbeeld van hoe je goed oud wordt en goed oud bent is voor Minou haar 87-jarige moeder. Die doet gymnastiek in de ochtend, middag en avond, heeft Sanskriet geleerd, zingt de hele tijd optimistisch antroposofisch-achtige liedjes. Zo van: “Vandaag is het leven goed”. En dan is ze ook nog met klankschalen in de weer.

“Ze is hier!”

Moeder mag niet dood, met en van Minou Bosua en – hier op scherm – haar moeder Jopie Bosua (foto Casper Koster)

Minou heeft haar moeder beloofd te helpen om niet dood te gaan. Maar wanneer deed ze die belofte en hoe gaat ze dat doen? Ze vertelt levensecht dat ze midden in de nacht werd gebeld dat haar moeder dood was. Terwijl ze hierover vertelt, verschijnt een sereen filmpje tegen een achterwand van een gespannen laken achter een bed. We zien een oude vrouw, van wie het aanvankelijk lijkt dat ze roerloos op haar sterfbed ligt. Maar dan gaat de lenige gestalte ineens gymnastiekoefeningen doet. Minou: “Laten we haar erbij halen. Ze is hier!” En warempel, daar komt Jopie Bosua ten tonele. Een gedistingeerde dame met wit haar, in het wit gekleed, op blote voeten en met vuurrood gelakte teennagels.

Symbiose

Moeder mag niet dood, van en met Minou Bosua en haar moeder Jopie Bosua (foto Casper Koster)

Tijdens de voorstelling wordt duidelijk dat Minou niet het vrolijkste meisje denkbaar is. Ze tobt over haar leven, over haar uiterlijk, over hoe ze kan ontspannen: “Ontspannen lukt niet”. Ondertussen pakt haar moeder een klankschaal. Ze is in doen en laten zo blijmoedig dat je er zelfs als buitenstaander gek van wordt; laat staan als dochter. De band tussen moeder en dochter is hecht, dat is duidelijk. Minou zegt: “Ik ben blij dat ze er is. En dat ze leeft.” Er is een symbiose, zoals ik ook had met mijn moeder. Ik denk terug vijf jaar geleden en aan de nacht dat ik werd gebeld; niet omdat ze dood was, maar een medewerker van het zorgcentrum, waar ze woonde, vertelde dat mijn moeder was gevallen en haar heup had gebroken. Vijf dagen later overleed ze op 92-jarige leeftijd.

Gouden Dans

Moeder mag niet dood, met leden van Gouden Dans (foto Casper Koster)

Van tijd tot tijd schrijdt een rijtje oudere dansers over het toneel. Het zijn mannen en vrouwen van het gezelschap Gouden Dans. Ze komen zwijgend door een deur, voeren een rituale reidans uit en verdwijnen door een andere ingang dan die waardoor ze zijn binnengekomen. Wanneer Minou naar hun leeftijd vraagt, antwoorden ze: 183 of 205. “Hoe doe je dat?”, vraagt Minou. Een van hen antwoordt: “De deur niet open doen voor de dood”. Op een gegeven moment zegt Minou: “Ik wil niet dood”. Maar ze zegt ook: “Probeer niet om de dood heen te leven”.

Publieksparticipatie

Moeder mag niet dood, met en van Minou Bosua, met op de achtergrond haar moeder Jopie Bosua en twee leden van Gouden Dans (foto Casper Koster)

De voorstelling heeft veel publieksparticipatie. Dat kan verschrikkelijk zijn, maar hier is het een meerwaarde. Mensen hoeven niet dwangmatig mee te doen, het is volkomen naturel. Zodra het publiek de zaal betreedt, die in Bellevue meteen de toneelvloer is, zet Minou Bosua mensen aan het werk: het bed opmaken, wijn uitdelen, iemand wordt gevraagd een Frans liedje te zingen. Minou houdt later rechtstreekse gesprekjes met toeschouwers. Ze vraagt wie ouder wil worden dan hij of zij op dit moment is. Iedereen natuurlijk. Maar wie wil oud zíjn? Een stuk minder mensen willen dat. “Toch merkwaardig,” zegt Minou. “Jullie willen wel ouder worden, maar niet oud zijn.” Ze vraagt of toeschouwers een motto in hun leven hebben, waarop iemand antwoordt: “Klaar zijn om alles op te vangen.” Mooi is dat. Bij elke voorstelling zullen de reacties verschillen.

Ontwapenend

Moeder mag niet dood, met en van Minou Bosua, met op de voorgrond haar moeder Jopie Bosua (foto Casper Koster)

Moeder mag niet dood is een persoonlijke, ontwapenende ‘dancing docu-comedy’, zoals Minou Bosua het zelf noemt. Dansen speelt een grote rol. Minou memoreert een belangrijke jeugdherinnering, waarbij ze als kind op een Bretons plein meedeed met een rondedans. De saamhorigheid, waarbij iedereen hand in hand danste, vond ze geweldig. Uiteindelijk vragen de dansers van Gouden Dans mensen uit het publiek om met hen te dansen. Dat worden er steeds meer, terwijl het vrolijke jaren zestig-liedje Sunny door de luidsprekers schalt. Ik doe ook mee. Niet omdat het moet, maar omdat het kan. Opeens is iedereen aan het dansen, hand in hand. Dat is het einde van de voorstelling.

Drieluik

Moeder mag niet dood, met en van Minou Bosua (foto Casper Koster)

Het is de bedoeling dat deze voorstelling van het nieuwe gezelschap Minoux het eerste deel is van het drieluik Moeder, Vader en De Kinderen. Een trilogie over de rijke, geheimzinnige en vaak gesloten structuren van het gezin. Voor ieder deel werkt Minou Bosua samen met verschillende artistieke partners. Moeder mag niet dood werd ontwikkeld in samenwerking met de filmmaker Maasja Ooms – vorig jaar winnares van de juryprijs op IDFA met de documentaire Alicia over het dagelijks leven en de diepste gevoelens van een jong meisje zonder thuis – en de choreograaf Ireen Kurvers van Gouden Dans. Moeder mag niet dood maakt nieuwsgierig naar de volgende voorstellingen van Minou Bosua over vader en kinderen.

Moeder mag niet dood, gezien 27 oktober in Bellevue, hier nog als lunchvoorstelling (om 12.30 uur) tot en met 10 november (behalve zondag en maandag) en op tournee op diverse data in november, december en januari (de laatste voorstelling is 11 januari in de Meervaart). Een productie van het gezelschap Minoux. Idee, tekst en spel Minou Bosua, met verder haar moeder Jopie Bosua en Gouden Dans, beeld Maasja Ooms, choreografie Ireen Kurvers, scènefoto’s Casper Koster. Kaartverkoop Bellevue: 020-5305301 of www.theaterbellevue.nl. Inlichtingen: www.minoux.nl