De Koning der Stukken op Muziek van Queen

Mattias Van de Vijver, Sofie Porro, Abdelkarim el Baz en Han Oldigs (foto Sanne Peper)

Hamlet, de familievøørstelling is er eindelijk. Eindelijk, want regisseur Pieter Kramer wilde ‘het stuk der stukken’ al jaren geleden toevoegen aan zijn repertoire van buitengewoon geslaagde familievoorstellingen. Hij is de maker van geweldige familievoorstellingen, zoals al in 1999 – samen met Rieks Swarte – Ja Zuster, Nee Zuster en later Lang en Gelukkig, Snorro, Woef Side Story, De Gelaarsde Poes en De Zere Neus van Bergerac. Eerder ontbraken de financiële middelen om Hamlet bij het Ro Theater aan dit illustere lijstje toe te voegen. Te zijn of niet te zijn, dat was een geldkwestie. Maar nu is het zijn en wel bij Theater Rotterdam, zoals het Ro Theater tegenwoordig heet.

Foto! Foto!

Eén ding is zonneklaar: Hamlet de familievøørstelling is een feest geworden. Dat begint al bij binnenkomst in de foyer van het theater. Op veel deuren zijn afbeeldingen van skeletten te zien, zoals op de deuren naar de toiletten en op de deuren van de lift. Ook is er de mogelijkheid voor jeugdige toeschouwers – en (groot)ouders – om zich te laten fotograferen in een decor tussen twee geschilderde skeletten. Daarbij hangt op een podium boven het hoofd van de gefotografeerde een gouden kroon aan een vrijwel onzichtbaar draadje. Hier kan je vorstelijk op de foto en dat heb ik dan ook gedaan (zie de laatste foto, bij de informatie waar Hamlet nog tot medio april allemaal te zien is).

Pierlala en Ger Geraamte

Wart Kamps, Han Oldigs, Dick van den Toorn en Mattias Van de Vijver (foto Sanne Peper)

‘HAMLET – te zijn of niet te zijn, zet’s the question – het wordt een spannende en geestrijke voorstelling’. Die woorden staan voor aanvang op een aankondigingsbord in de toneelopening. Er klinkt trompetgeschal en dan komen allemaal kleine kinderen het toneel op die in diverse talen het publiek laten weten dat het bij deze voorstelling gaat om ‘te zijn of niet te zijn’. Vervolgens nemen twee vertellers het voortouw: meer dan levensgrote geraamtes die De Dood van Pierlala en Ger Geraamte heten. Zij heten het publiek welkom bij dit sprookje, bedoeld voor publiek vanaf acht jaar. Maar eigenlijk is deze voorstelling een feest voor iedereen die zich nog kind voelt.

Hamlet en z’n surfmatties

De jonge Hamlet wordt gespeeld door de Vlaming Mattias van de Vijver. Hij zet de Deense prins neer als weerbarstige puber, die het liefst met zijn ‘surfmatties’ de golven bestiert. Dat doen ze in een scène die een triomfantelijk hoogstandje is voor decorontwerper Niek Kortekaas. Hamlet en zijn vrienden deinen op windsurfplanken op bordkartonnen golven, die ronddraaien alsof de acteurs echt op de deinende golven rijden. Eenvoudig, inventief en adequaat. Ondertussen zingen ze een lied op de melodie van Queen’s Bicycle Race. Alex Klaasen, die de teksten van alle liedjes schreef, laat hen aanstekelijk zingen (denk aan Bicycle Race): “Wie wil er op mijn súrplankie, wie wil er op mijn plánk”.

De surfscène (foto Sanne Peper)

Queen der Popmuziek voor de Koning der Toneelstukken

Han Oldigs, Dick van den Toorn en Mattias Van de Vijver (foto Sanne Peper)

Alle liedjes in de voorstelling zijn gemaakt op hits van Queen. Toepasselijk: muziek van de Queen der Popmuziek op de Koning der Toneelstukken. Ook andere muzikale scènes zijn helemaal raak, zoals Claudius die Hamlet toezingt: ‘noem me toch papa’ (op de melodie van Radio Gaga). Het muzikale hoogtepunt is het toneelstuk in dit toneelstuk, hier getiteld De Moord op de Goede Koning Theo. Hamlet vertelt het publiek – op het toneel en in de zaal – dat de schrijfster van dit stuk Maria Göös heet en dat ‘Toneelgroep Kopenhagen wordt gesubsidieerd door het Fønds Pødiumkønsten’. De reconstructie van de moord op Hamlet senior wordt zeer effetief uitgevoerd op de melodie van Bohemian Rhapsody.

Donald Trump

Mattias Van de Vijver en Dick van den Toorn (foto Sanne Peper)

Veel in Hamlet de familievøørstelling leunt op onovertroffen meligheid. Er is een fraaie travestierol van Han Oldigs als koningin Gertrude, terwijl Dick van den Toorn de slechte koning Claudius lekker vet neerzet als een dictatoriale leider die geen tegenspraak duldt. De vergelijking met Donald Trump is evident. Zodra Claudius aan de macht is, wil hij de gezondheidszorg ‘Hamletcare’ afschaffen en zet hij een streep door het nucleaire verdrag met Finland. Bovendien ontslaat hij iedereen die hem niet zint. En natuurlijk roept hij: Denemarken first! In Shakespeares versie van Hamlet wil de prins zijn moorddadige oom wreken, terwijl deze zit te bidden. In de versie van Don Duyns zit Dick van den Toorn in de rol van Claudius in deze scène niet te bidden. Hij zit te poepen, waarop Hamlet zegt: ‘Ik kan toch niet iemand doden die net een drukje zit te doen?’

‘Niet zo best, maar beter dan slecht’

Dick van den Toorn en Mattias Van de Vijver (foto Sanne Peper)

Don Duyns, ook verantwoordelijk voor de tekst van andere jeugdvoorstellingen van dit team, verpakt het ‘sprookje’ over Hamlet in puberale taal van nu. Toch sijpelt in zijn tekst zo nu en dan een vleugje authentieke Shakespeare door. Bijvoorbeeld als Hamlet dit antwoord geeft op de vraag hoe het met hem gaat: ‘niet zo best, maar beter dan slecht’. Iconische uitspraken uit het originele ‘stuk der stukken’ blijven in de bewerkig van Duyns absoluut overeind. Zoals Hamlets woorden in zijn eigen sterfscène ‘de rest is stilte’, maar hij vraagt net vóór zijn dood wel aan zijn beste vriend Horatio: ‘neem jij mijn instagram account over?’ Zodra hij zijn ogen sluit, zegt Horatio weer helemaal à la Shakespeare: ‘hier sterft een nobel hart’.

Waar is de schedel van Yorick?

Erg leuk is dat Don Duyns de hofnar Yorick introduceert. Wart Kamps, die behalve Hamlets vrienden Horatio en Goudenster ook Yorick speelt, vertolkt de brutale hofnar die alles durft te zeggen. Net als de nar in Koning Lear. Later, als Hamlet op het kerkhof komt en ziet hoe Ophelia wordt begraven, is in het decor duidelijk een grafsteen te zien van Yorick senior. Ik zat al helemaal klaar voor Hamlets overpeinzing over de schedel van ‘arme Yorick’, maar die scène ontbrak. Tot mijn grote teleurstelling.

Thomas Dudkiewicz en Wart Kamps als Rozenkrans en Goudenster met de schedel van Yorick (foto Sanne Peper)

Ik heb via Facebook aan Don Duyns of de acteurs dit stukje per ongeluk waren vergeten bij de voorstelling die ik zag. Waarop Duyns mij prompt twee pagina’s uit het tekstboek mailde, waarin staat dat Hamlet zegt: ‘hé, van wie is die schedel?’ Het blijkt de schedel van de oude Yorick te zijn. Hamlet zegt: ‘verdomd. Ik herken z’n grijns (heft de schedel met vergane narrenkap met belletjes en kijkt ernaar). Ik voel me opeens erg bekeken, of ik model zit voor een heel beroemd schilderij of zo. Arme nar, ik zat vroeger op z’n schoot, paardje hop hop. Kijk, de belletjes rinkelen nog (laat de belletjes rinkelen). Hij lacht nog steeds.’

Don Duyns stuurde me deze tekst via Facebook en liet weten dat die helaas was gesneuveld in de montage, omdat de voorstelling echt te lang werd. De scènefoto van dit moment is niet gesneuveld, zo blijkt als ik de scènefoto’s krijg toegestuurd. Jammer. Er hadden naar mijn idee wel andere stukjes mogen sneuvelen om de – nog steeds te – lange voorstelling korter te maken. De matinee, die ik zag, begon om twee uur en was pas om kwart over vijf afgelopen. Dat is te veel van het goede.

Levensgrote poppenkast

Erwin Dörr, Mattias Van de Vijver en Abdelkarim el Baz (foto Sanne Peper)

Kortom, Hamlet de familievøørstelling is zeer de moeite waard als levensgrote poppenkast. Dat is het dankzij de inventiviteit van de makers Don Duyns, Alex Klaasen en Pieter Kramer, dankzij het spelplezier van de acteurs en ook zeker dankzij het geweldige decor van Niek Kortekaas. Hij maakte een bordkartonnen toneelbeeld met zetstukken die duidelijk door de acteurs worden bediend, verschoven of omgedraaid. Het is vaak alsof je naar een grote poppenkast zit te kijken. Werkelijk adembenemend is de verschijning van de geest van Hamlets vader. De acteur Ali Ben Horsting verschijnt als een schim hoog in het toneelbeeld. Bijna als een hologram. Heel effectief, heel mooi en dus weer helemaal niet bordkartonnerig. Het mooiste is wanneer de geest weer verdwijnt. De projectie van de geest gaat letterlijk in rook op. Een knap staaltje special effects. Bravo, Niek Kortekaas en bravo lichtontwerper Marc Heinz.

Lang leve Theater Rotterdam !

Mattias Van de Vijver en Sofie Porro (foto Sanne Peper)

Als de voorstelling is afgelopen, lopen toeschouwers met een grote glimlach de zaal uit. Dat geldt voor kinderen, maar zeker ook voor volwassenen. Eigenlijk voor iedereen die open staat voor humor, inventiviteit en onbegrensde meligheid van een geweldig team. Lang leve Theater Rotterdam, die als enig theatergezelschap in Nederland de Britse traditie van ‘pantomime’ hooghoudt. Dan bedoel ik niet ‘pantomime’ à la Marcel Marceau, maar de Britse pantomime, waarbij rond de kersttijd komische familievoorstellingen worden gespeeld met een flinke scheut travestie, humor, muziek, gekkigheid en waarin op een bloedserieuze manier aan de haal wordt gegaan met bestaande verhalen en sprookjes. Op naar volgend jaar, waarin Wart Kamps de rol van Repelsteeltje zal spelen in de familievoorstelling Repelsteeltje en de blinde prinses.

Hamlet de familievøørstelling, gezien 30/12 in de Rotterdamse Schouwburg. Een productie van Theater Rotterdam. Tekst Don Duyns, regie Pieter Kramer, liedteksten Alex Klaasen, decorontwerp Niek Kortekaas, kostuums Sabine Snijders, lichtontwerp Marc Heinz, met Mattias Van de Vijver, Wart Kamps, Dick van den Toorn, Han Oldigs, Sofie Porro, Ali Ben Horsting, Erwin Dörr, Thomas Dudkiewicz en Abdelkarim el Baz. Grote foto Mark David, scènefoto’s Sanne Peper. Tournee t/m 14 april, zie www.theaterrotterdam.nl/hamlet