Frozen de musical is een spectaculair sprookje

Frozen de musical; zo heet de nieuwe Stage Entertainment-productie in het AFAS Circustheater in Scheveningen. Zondag 9 juni was op een stralende middag de galapremière van deze wereldhit die zich afspeelt in een wereld van ijs en sneeuw, maar ook van warmte, liefde en vertrouwen. Het gaat om liefde tussen twee zusjes, maar ook genegenheid tussen een ijsverkoper en zijn rendier en de hunkering van een levende sneeuwpop naar warme knuffels. De musical kwam er na de meest succesvolle Disney-animatiefilm ooit, beleefde in maart 2018 de wereldpremière op Broadway, waarna er producties volgden in Australië, Japan, Londen en Duitsland.

Groots en verbluffend

En nu dus Nederland. De grootschalige productie is een spectaculair, oogstrelend sprookje voor zowel volwassen musicalliefhebbers als kinderen vanaf zes jaar. Voorafgaande aan de voorstelling wordt het publiek welkom geheten en nadrukkelijk bezoekers die voor het eerst een musical zien. Kinderen dus. Bij de galapremière hadden veel gasten zich gehouden aan de dresscode: ‘black tie with a touch of icy blue’. De musical is groots en overdonderend. De special effects zijn verbluffend, vooral wanneer ‘ijskoningin’ Elsa alles in een handomdraai omtovert in een ijslandschap. Als reactie op haar Hans Klok-achtige bewegingen klappen zelfs reusachtige ijsschotsen uit de coulissen en dankzij duizenden ledlampjes gaat alles schitteren en glanzen.

Nienke Latten en Tristan van der Lingen (foto Johan Parssson)

Een paar spectaculaire weetjes: om het koninkrijk Arendelle met mystieke mist te bedekken wordt achthonderd liter grondmistnevel gebruikt. Daarnaast wordt er negentig kilo kunstsneeuw en confetti gebruikt. Er zitten 44.154 stenen en kristallen gestikt op de robe die Elsa draagt tijdens het pauzenummer “Laat het gaan”; daardoor weegt de jurk twaalf kilo. De namen van de personages Hans, Kristoff, Anna en Sven zijn een eerbetoon aan Hans Christian Andersen, de schrijver van het sprookje De sneeuwkoningin waar Frozen op geïnspireerd is. Bijna alle delen van het decor, inclusief de vloer, worden gebruikt als projectiescherm. De projecties worden aangestuurd door dertig computers. De benodigde componenten zijn met ruim acht kilometer kabel met elkaar verbonden. De drie ton zware videowall bevat ruim 4,5 miljoen led–lichtpunten over een oppervlakte van twaalf bij negen meter. Er worden in totaal achtendertig mobiele decoronderdelen van bovenaf gebruikt en 23 decoronderdelen vanuit de zijkant.

Het verhaal draait om twee zusjes, Elsa en Anna. Elsa heeft magische krachten, waardoor zij alles in ijs kan veranderen. Haar probleem is dat ze geen controle heeft over haar magie. Anna is haar jongere zusje, een spring-in-’t-veld die vanwege de oncontroleerbare magische krachten niet veilig is in de buurt van Elsa. Hoewel de zusjes zielsveel van elkaar houden, worden ze gescheiden. Zonder dat ze weten dat dit uit het oogpunt van veiligheid gebeurt. Wanneer Elsa wordt gekroond tot koningin van Arendelle en ze alles in ijs verandert, wordt ze een ‘monster’ genoemd. Ze trekt zich terug, maar niet voordat ze haar spectaculaire pauzenummer ‘Laat het los’ heeft gezongen; in haar robe van twaalf kilo.

Nienke Latten, Vajèn van den Bosch en het ensemble (foto Johan Parssson)

Erik van Muiswinkel is de nieuwe Martine Bijl

Uiteindelijk komt alles goed, maar daar gaat veel drama en spektakel aan vooraf. En veel door Erik van Muiswinkel uitstekend vertaalde liedjes. Helaas zijn veel liedteksten moeilijk te verstaan. Soms komt dat doordat de zangers luidkeels in lange uithalen zingen (‘belten’) en soms ook vanwege de snelle woordenbrij, gezongen door het ensemble. Van Muiswinkel zei in een interview in Trouw dat hij voorlopig en misschien wel voor altijd geen nieuwe cabaretvoorstellingen meer zal maken. Bij Stage heeft hij als vertaler de scepter overgenomen van Martine Bijl. En hij doet het goed. In 2022 won hij voor Aladdin de musical award voor beste vertaling.

Zijn woordkeus is mooi en doeltreffend. Soms gebruikt hij moderne woordjes of uitdrukkingen, zoals ‘je ziet er vet mooi uit’. Hij heeft het mooie, ontroerende duet tussen Elsa en Anna Losing you vertaald in Jou verliezen. Helemaal goed. Het liedje A little bit of you, a little bit of me is even smipel als perfect vertaald in Een tikkeltje van jou, een tikkeltje van mij’. En Van Muiswinkel heeft het zinnetje ‘The cold didn’t bother me anyway’ in de signaturetune Let is go vertaald in ‘De kou is voor mij nooit een punt geweest’. Chapeau! Petje af!

Anna van kleur

De foto’s in het programmaboek van de kleine Elsa’s en de kleine Anna’s

Aan het begin van de voorstelling worden de zusjes gespeeld door kleine meisjes. Zij veroveren de harten van de toeschouwers onmiddellijk. Bijzonder is dat er best aardig wat meisjes van kleur en oosterse meisjes voor deze rollen zijn gecast. De kleine Anna was tijdens de première een donker meisje; later bleek dat Aysia-Mae Wijnaldum een dochtertje is van de EK-voetballer Georginio Wijnaldum. Zie hiernaast een foto van de twintig jonge meisjes die de kleine Elsa en Anna spelen. Het is een nieuwe ontwikkeling dat rollen op het toneel soms worden gespeeld door acteurs die niet per se blank zijn. Dat begon in 2017, toen in Anatevka een van de dochters van Tevye werd gespeeld door de donkere Sarah Janneh. Zij was eerder dit jaar ook te zien als Máxima in de briljante tv-serie Koningshuis the musical. En vorig jaar werd bij de première van Les Misérables de kleine Eponine ook gespeeld door een donker meisje, terwijl Vajèn van den Bosch de volwassen Eponine speelde.

In Frozen speelt Vajèn van den Bosch Elsa, de prinses – en later de ‘ijskoningin’ – met magische gaven. Dat doet ze meesterlijk en overtuigend. Het is bijna niet te geloven dat de jeugdige musicalster op haar 26ste al een ‘old pro’ is. Ze speelde als kind al in professionele producties, zoals The sound of music, Joseph and the amazing technicolor raincoat, Mary Poppins, Droomvlucht en Shrek. Daarna volgde ze de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg en later speelde ze grote rollen in musicals, zoals Gloria Estefan in On your feet!, Lauren in Kinky boots en Éponine in Les Misérables. Vajèn van den Bosch is niet alleen erg goed, ze moet ook wel erg ambitieus zijn. Chapeau!

Hoe bepalend ‘ijskoningin’ Elsa ook is voor het verloop van de voorstelling, eigenlijk is Nienke Latten – zij speelt haar zusje Anna – vaker op het toneel dan Vajèn van den Bosch. De veel minder bekende Latten, ook afkomstig van de Fontys-opleiding en een jaar ouder dan haar ‘zusje’, heeft de afgelopen jaren vooral furore gemaakt in Duitsland en Oostenrijk. In Frozen is ze voor het Nederlandse publiek een verrassing: ze speelt helder en met een puntgave timing, ze laat mensen lachen, ze is ontroerend en ze zingt mooi. Niet zo hard als andere musicalzangers. Chapeau!

Vajèn van den Bosch en Nienke Latten tijdens het slotapplaus (foto Johan Parssson)

Komisch en koddig

Matijs Pater of Nicholas Allan Lit als het rendier en Naidjim Severina (foto Johan Persson)

Wie ook weet te ontroeren, is Naidjim Severina in zijn rol als de aandoenlijke Kristoff. Hij heeft al heel wat voetstappen liggen in het Circustheater, want hij speelde hier ook de volwassen Simba in The lion king en Radames in de Disney-musical Aida. Ook speelde hij bij de producent De Graaf & Cornelissen prachtig de strijdlustige dragqueen Lola in de Nederlandse versie van Kinky boots. Het personage Kristoff ontpopt zich in Frozen als een verrassende held. Bovendien is hij de eigenaar van het rendier Sven. Mathijs Pater en Nicholas Allan Li steken zich om de beurt in het pak van dit levensechte rendier. Vier keer Mathijs en vier keer Nicholas Allan; meer mag niet van de arbeidsinspectie.

Het moet een onwaarschijnlijke krachttoer zijn om het rendier Sven te spelen, want de handen en voeten van deze poppenspelers leunen op korte stelten en hun houding is continu die van wat ze in de sportschool ‘planking’ noemen. Het rendier maakt geen geluid. De poppenspeler kan alleen Svens ogen en oren bewegen. Hij kan verder nauwelijks iets zien, maar laat zich leiden door aanwijzingen op de toneelvloer. Werkelijk niet te doen, eigenlijk. Mathijs Pater zei in een interview dat hij elke voorstelling 550 calorieën verliest. Steven Roox heeft het wat dat betreft makkelijker. Hij speelt en ‘bedient’ de schattige sneeuwpop Olaf, die een kopie is van de populaire sneeuwpop uit de animatiefilm. Het leuke is dat je Roox gewoon achter de pop ziet staan, dat hij een kostuum draagt en dat je ziet dat hij de tekst zegt: “Ik ben Olaf en ik houd van warme knuffels”. Hij is een zichtbare poppenspeler én het is volstrekt aannemelijk dat hij de sneeuwpop is. De bewegingen van Olaf zijn komisch, koddig en levensecht.

Nienke Latten, Steven Roox als de sneeuwpop Olaf, Vajèn van den Bosch, Matijs Pater of Nicholas Allan Li als het rendier en Naidjim Severina (foto Johan Parssson)

Sterrenregen

Vajèn van den Bosch (foto Johan Parssson)

Kortom: de musical is groots, maar ik vond de voorstelling niet altijd even meeslepend. Het bleef voor mij een sprookje met weliswaar de boodschsp dat ware liefde elke vorm van kou ontdooit. Maar ik kan niet zeggen dat ik echt geraakt was. Eigenlijk had ik een paar jaar geleden hetzelfde bij Aladdin. Ik zie toch liever een voorstelling die minder op kinderen gericht is. Ik kijk bijvoorbeeld nu al enorm uit naar Moulin Rouge, komend seizoen in het Beatrix Theater. Toevallig zat Carlo Boszhard in de stoel vlak vóór ons. Hij speelt vanaf komend najaar de Moulin Rouge-eigenaar Harold Zidler in deze musical. Moulin Rouge gaat 7 september in het Beatrix Theater in première. In het slotapplaus zei hij tegen zijn partner Herald: “We’re next!”

De sterrenregen in de kranten

De recensies waren vrijwel unaniem meer dan lovend. Annette Embrechts schreef in de Volkskrant: “Het decor bevriest waar je bij staat. Tijdens Frozen de musical golft er geregeld een zee van verrukking door de zaal wanneer een bergkasteel in luttele seconden verandert in een ijspaleis of een wankele loopbrug een gladde klim wordt naar de ijzige wereld van eens zo paradijselijk groene heuvels”. Patrick van den Hanenberg schreef in Het Parool: “Als je van de film houdt, dan houd je ook van deze musical: Frozen is een lust voor oog en oor”. Suzanne Borgdorff schreef in het AD: “Wie Anna en Elsa ziet spelen in het Circustheater, houdt het niet droog.” De recensent in Metro benadrukte: “Frozen is vooral een pláátje. Als Elsa haar magische krachten gebruikt; haar beroemde ruim 10 kilo zware jurk; maar vooral de plotselinge en snelle verandering naar de ijswereld, is fabelachtig.”

Sanne Thierens schreef in De Theaterkrant: “Smeltende ijskappen, oorlog, politieke ellende en polarisatie: er speelt genoeg in de wereld om van te willen vluchten. Bij Disney Frozen lukt dat zonder meer – in het Circustheater in Scheveningen brengt Stage Entertainment je onvervalst escapisme in overvloed.” En Robbert Blokland schreef in De Telegraaf in zijn vijfsterrenrecensie: “Geslaagde Frozen brengt jonge generatie liefde voor musical bij”. Opmerkelijk is dat Frozen veel middagvoorstellingen heeft: woensdag om 14.30 en 19 uur, donderdag om 19 uur, vrijdag 19.30 uur, zaterdag 14.30 en 19.00 uur en zondag 12 en 16 uur. Duidelijk voor de kinderen dus.

De affiche en het internationale beeldmerk

A-R op de blauwe loper (foto Edwin Smulders)

Disney’s Frozen de musical, gezien 9 juni in het Circustheater Scheveningen, aldaar te zien en geen einddatum bekend. Script Jennifer Lee, muziek- en liedteksten van Kristen Anderson-Lopez en Robert Lopez, regie Michael Grandage, vertaling Erik van Muiswinkel, choreografie Rob Ashford, decor- en kostuumontwerp Christopher Oram, lichtontwerp Neil Austin, geluidsontwerp Peter Hylenski, video-ontwerp Finn Ross, poppenontwerp Michael Curry, muzikale supervisie en arrangementen Stephen Oremus, muzikale leiding in Nederland René op de Camp, scènefoto’s Johan Persson. Spel o.a. Vajèn van den Bosch (Elsa-alternate Bente Mulan Nanayakkara, Nienke Latten (Anna-alternate Dana van der Geer), Naidjim Severina, Steven Roox, Tristan van der Lingen, Jorge Verkroost, Mathijs Pater en Nicholas Allan Li (zij spelen afwisselend het rendier Sven). Zie voor informatie en tickets: www.frozendemusical.nl