Cocktails: een mix van vriendschap, schuld en boete

De affiche met het hele ensemble (Studio Bunder)

De voorstelling Cocktails is de nieuwe tragikomedie van de makers van Wijn. De thrillerkomedie Wijn ging twee jaar geleden in première. De makers waren de schrijver Philip Walkate, de regisseur Victor van Swaay en het was een productie van Theaterbureau Hummelinck Stuurman. Dit zijn ook de makers van Cocktails en Vincent Croiset is een van de acteurs in Cocktails en hij speelde destijds ook in de Wijn. Beide titels verwijzen naar alcoholische drank en beide stukken bestaan uit duidelijke plots: gebeurtenissen in het begin bepalen het hele stuk en die gebeurtenissen ontwikkelen zich vloeiend tot het einde van de voorstelling.

Vier – of soms drie – sterren

Ik was twee jaar geleden zeer enthousiast over Wijn, dat in recensies alom vier – of soms drie – sterren scoorde. Annette Embrechts schreef in de Volkskrant dat het stuk “fantastisch ten tonele wordt gevoerd (…) Carine Crutzen geeft met vonkende ogen ingehouden stijl aan Charlotte, Renée Fokker is scherp en snibbig als workaholic en Vincent Croiset biedt met flair tegenkleur. Randy Fokke zorgt tot slot als gekwetste dochter Eveline voor een vleug jeugdige nectar, met bittere afdronk.” Mieke Zijlmans schreef in De Theaterkrant: “Philip Walkate schreef met Wijn een vrolijk en snel stuk, dat lonkt naar de Angelsaksische traditie van Edward Albee vanwege de ongemakkelijke, intermenselijke relaties en de lijken die uit de kast vallen. Regisseur Victor van Swaay houdt de vaart er flink in, wat goed uitpakt, omdat hij werkt met een groep uitstekende acteurs die per rol ook nog eens erg goed gecast zijn.”

Hardhandige eerlijkheid

Mieke Zijlmans schreef ook: “Hoe beter mensen elkaar kennen, hoe harder ze de ander kunnen kwetsen. En ze menen daartoe ook het recht te hebben. Zogenaamde eerlijkheid onder het mom van vriendschappelijk commentaar. Zulke hardhandige eerlijkheid is de motor van Wijn, een geslaagd stuk van Philip Walkate, geregisseerd door Victor van Swaay. Hoe het traditionele avondje wijnproeven van een groepje vrienden ontaardt in het soort openhartigheid waarvan iedereen ongemakkelijk wordt.” Hardhandige eerlijkheid, die ontaardt in openhartigheid waarvan iedereen ongemakkelijk wordt; dat is ook een leidraad in Cocktails.

Het hele ensemble (foto Annemieke van der Togt)

Jongens onder elkaar

In dit nieuwe toneelstuk spelen Matteo van der Grijn, Xander van Vledder, Tijn Docter, David Lucieer en Vincent Croiset vijf mannen die al jarenlang bevriend zijn. Het zijn een journalist, een grote jongen in de financiële wereld, een levensgenieter, een cardioloog en een voormalig surfkampioen die nu een strandtent runt. Ze komen bij elkaar in de strandtent van laatstgenoemde, ze praten wat, jutten elkaar op, drinken en roken, doen surfwedstrijdjes en lossen kleine irritaties op met een schouderklop, een boks of melige grappen. Kortom: de sfeer van jongens onder elkaar. Dan neemt hun leven een dramatische wending: de voormalig surfkampioen krijgt tijdens een onhandige maoeuvre een ongeluk en belandt in een rolstoel. Het ongeluk is – waarschijnlijk – de schuld van de grootste corpsbal van de vrienden, want die daagde zijn vriend op de golven uit om risico’s te nemen.

Cloaca

Tijn Docter en Xander van Vledder (foto Annemieke van der Togt)

Daar gáát de gezelligheid en de jovialiteit. De mannen proberen hun invalide vriend, elk op hun eigen manier, te helpen. Maar hoe help je iemand zonder dat het medelijden wordt? En hoe ga je om met schuldgevoel? Als de vrienden besluiten een stichting met een goed doel op te richten, blijkt dat een grote test voor de vriendschap. Zeker wanneer goede bedoelingen nauw verweven blijken te zijn met persoonlijke motieven en winstbejag. De schrijver Philip Walkate, die zelf zijn sporen heeft verdiend als cabaretier, schetst mooi een sfeer waarin ‘dollen onder vrienden’ die uitmondt in ‘wantrouwen over een weer’. Daardoor doet de voorstelling enigszins denken aan Cloaca van Maria Goos. Een poel van zwarte humor, schuld en boete, drank en roken, maar dan aangelengd met zon, zee, strand en surfing.

Tik tak, tik tak

Tijn Docter, Xander van Vledder en Vincent Croiset (foto Annemieke van der Togt)

Xander van Vledder opent de voorstelling door het publiek rechtstreeks toe te spreken: “Het was de dag vóór mijn veertigste verjaardag. Het had een hele leuke avond moeten worden”. Je weet dan meteen al dat dit niet het geval was. Vervolgens arriveren zijn vrienden in zijn beachbar Neptune’s Cocktail. Vincent Croiset speelt de irritante geldman met een grote smoel, Matteo van der Grijn is de vrijbuiter, Tijn Docter een gehaaide journalist en David Lucieer een cardioloog vol verantwoordelijkheidsgevoel. De dialogen zijn snel: tik tak, tik tak. Erg goed. De balans tussen geld en vriendschap speelt vanaf het begin een hoofdrol. Dat geldt ook voor vertrouwen en wantrouwen, schuld en boete.

Diepgang en emoties

Xander van Vledder en Matteo van der Grijn (foto Annemieke van der Togt)

Er is ook veel zwart humor. Wanneer later in de voorstelling de anderen iets voor hun verlamde vriend willen doen, zegt een van hen: “Staat Freddy er voor open?” Een ander antwoordt: “Nee, hij zit er voor open”. Maar er is ook plaats voor diepgang en emoties. De invalide Freddy deelt zijn gevoelens met het publiek: “De nachten zijn het ergst. De dromen”. Als hij dingen laat vallen, roept hij: “Nee, ik doe het zelf!” Dat lukt niet: “Ik voel me zo’n lul”. Maar hij zegt ook: “Onze vriendschap is sterker dan mijn ruggengraat”. En: “Mijn toekomst ligt achter me. Het verleden kan je overzien, ik heb een mooi verleden voor me”. En hij blijft mijmeren: “Elke golf is anders, elke golf is uniek. Een fenomenale golf is was geiler dan alle meisjes bij elkaar”.

Prettig verhelderend

Xander van Vledder (foto Annemieke van der Togt)

Freddy, gespeeld door Xander van Vledder, is de spil van de voorstelling. Zijn onderonsjes met de zaal zijn prettig verhelderend; soms stapt hij uit zijn rolstoel om zijn gevoelens met het publiek te delen. Hij bezigt duidelijke taal, zoals: “Ik verlang naar een uitweg. Ik wil niet lopen, ik wil leven. Mensen behandelen me als een klein kind, omdat ik in een rolstoel zit”. Vincent Croiset en Matteo van der Grijn zijn overtuigend, wanneer ze spelen dat ze kwaad zijn. Vooral de wanhoop van Croisets personage is voelbaar. Hij neemt het zich kwalijk dat hij door roekeloos gedrag op de surfplank het ongeluk van zijn vriend wellicht heeft veroorzaakt: “Ik voel me elke dag schuldig. En dat is misschien wel erger dan niet meer kunnen lopen”.

Fijne toneelavond met goed spel

Matteo van der Grijn en Tijn Docter (foto Annemieke van der Togt)

Cocktails is een well-made play. Philip Walkate bewijst opnieuw dat hij goede dialogen schrijft en en in staat is een plot te ontwikkelen dat boeiend blijft. Het is een fijne toneelavond met goede acteurs in een prima decor. Alleen de titel is enigszins misleidend. Hoewel de firma Bols voor elk personages een cocktail bedacht (‘Fabulous Freddy’ tot ‘Message in a Bottle’ en ‘Bankers Lunch’), worden er de hele voorstelling nauwelijks cocktails geserveerd. Wel veel bier. Bovendien suggereert de titel Cocktails dat dit stuk een vervolg is op Wijn. Dat is het niet.

Cocktails, gezien 22 maart 2020 in de Stadsschouwburg Haarlem. Een productie van Hummelinck Stuurman Theaterbureau. Script Philip Walkate, spel Matteo van der Grijn, Xander van Vledder, Tijn Docter, David Lucieer en Vincent Croiset, regie Victor van Swaay, décor Marjolein Ettema, kostuums Carin Eilers, scènefoto’s Annemieke van der Togt. Tournee t/m 16 mei 2020. Inlichtingen en kaarten: www.hummelinckstuurman.nl of www.toptheater.nl