Kunst & Kitsch: een absurd blijspel over beschaven, ontwikkelen, verfijnen

Kunst & Kitsch

Kunst & Kitsch, Raymonde de Kuyper en Liz Snoijink (foto Peggy de Haan)

Kunst & Kitsch, zo heet het toneelstuk dat 24 september in Schouwburg Amstelveen in première ging. Kunst & Kitsch. Het moet meteen gezegd: wat heeft Jon van Eerd een geweldige vertaling gemaakt van de titel van het toneelstuk Lettice and Lovage. Allitererend, net als het origineel. Maar ook veelzeggender, want het toneelstuk gaat in feite over kunst en kitsch. Maar ook over fantasie en feiten. Van Eerd heeft het stuk inventief hertaald en overgezet van Engeland naar Nederland. Bovendien heeft hij het stuk dusdanig bewerkt dat het een uur korter is dan de originele versie. De Britse auteur Peter Shaffer, die ook onder meer de briljante stukken Equus en Amadeus schreef, schreef dit toneelstuk in 1987 speciaal voor de Britse actrice Maggie Smith. Haar rol wordt nu gespeeld door Liz Snoijink.

Theatraal versus Gewoon

Kunst & Kitsch

Kunst & Kitsch, Raymonde de Kuyper (foto Peggy de Haan)

De voorsteling gaat over twee vrouwen die allebei een rugzakje met zich meedragen. Zeg maar gerust: loodzware bepakking. Lavia Duffet, gespeeld door Liz Snoijink, had een ‘drama queen’ als moeder en is erfelijk belast met een overmaat aan theatrale fantasie. Als lijfspreuk kreeg ze in haar opvoeding mee: beschaven, ontwikkelen, verfijnen. Mieke Swaab, gespeeld door Raymonde de Kuyper, is een stijve hark, een gewone vrouw en in alles het tegenovergestelde van Lavia. Althans, zo lijkt het aanvankelijk. Ze staan aan het begin van het stuk lijnrecht tegenover elkaar. Lavia fantaseert er als gids in een doodsaai landhuis lustig op los: “Hier werden vergulde egels geserveerd en hier redde Kale Bas Kale Bas de hond van de familie.” Mieke is haar meerdere en ontslaan haar vanwege haar bovenmatige fantasie die niets met feiten te maken heeft. Lavia ziet haar ontslag als een executie; ze ondergaat het feit dat ze wordt weggestuurd – theatraal en heel geestig – als de Schotse koningin Mary Stuart toen deze in het jaar 1587 werd onthoofd.

Kronkelende lichamen en rollende ogen

Kunst & Kitsch

Kunst & Kitsch, Liz Snoijink (foto Peggy de Haan)

Vervolgens neemt het stuk een bizarre wending. Mieke komt bij Lavia op bezoek, de dames drinken zich ongans aan ‘Suyp’, Mieke ontboezemt dat zij en haar toenmalige vriend ooit samen in Den Haag opereerden onder de naam D.O.E.G.: ‘Deze Ogen Executeren Gebouwen’. De scène is een ontmaskering – letterlijk en figuurlijk – voor deze hardvochtige vrouw, die eerder zei: “Ik zie alleen het mooie in feitelijk schoonheid”. Zowel Liz Snoijink als Raymonde de Kuyper excelleren in ellenlange monologen, die ze overdreven theatraal over het voetlicht brengen. Met veel stemverheffing en grote gebaren, kronkelende lichamen en rollende ogen. Vooral de monoloog van De Kuyper over het plaatsen van bommen in een foeilelijk, modern gebouw van een ministerie in Den Haag is bloedjespannend.

Meeslepend absurd

Kunst & Kitsch

Kunst & Kitsch, Raymonde de Kuyper en Liz Snoijink (foto Peggy de Haan)

Na de pauze wordt het stuk zo absurd dat ik aan Wim T. Schippers moest denken; alleen nog gekker. De ene dame heeft de ander verwond met een bijl, terwijl ze de executie naspeelden van de Britse koning Karel I, die in het jaar 1649 werd onthoofd. Er komt een advocaat bij kijken (een geestige bijrol van Arie Cupé, die meestal in musicals speelt). De uitleg van de dames is even krankzinnig als meeslepend overtuigend. Ze krijgen de advocaat zo ver dat hij enthousiast de trommelaar bij de executie gestalte geeft. Allemaal onder het motto ‘omarm de dwaasheid en word zelf een dwaas’. Uiteindelijk wordt de zaal nogmaals onthaald op het motto ‘Beschaven, ontwikkelen, verfijnen’. Proost en klaar!

Het Pretpakhuis

Kunst & Kitsch

Kunst & Kitsch, Raymonde de Kuyper en Liz Snoijink (foto Peggy de Haan)

Kunst & Kitsch is een productie van Het Pretpakhuis, dat in 2015 is opgericht door de bekend acteur en komisch talent, schrijver en regisseur Jon van Eerd, zijn echtgenoot Ton Fiere als zakelijk leider en Lesley Pols als uitvoerend producent. Ze willen een breed publiek bereiken met toneel- en musicalproducties uit het wereldrepertoire en met in eigen huis ontwikkelde nieuwe producties. De eerste drie producties waren komedies rond Jon van Eerds vaste personage Harrie Vermeulen: Harrie Babba, Harrie let op de kleintjes en Harrie & Eva. Het is overigens erg grappig dat in Kunst & Kitsch de naam Harrie Vermeulen één keer valt als de agent die zich had gemeld nadat de ene dame de ander had verwond tijdens de schijnexecutie.

Charley de musical

Charley

Charley de komische musical

Het Pretpakhuis is goed bezig. Later dit seizoen komen ze met Charley de komische musical, een door Jon van Eerd geschreven musical op basis van de Britse komedie De tante van Charley. Van Eerd zal daar zelf de titelrol in spelen. Hij grijpt hiermee terug op zijn doorbraak in het seizoen 2004/2005, toen hij bij – toen nog – Albert Verlinde Entertainment B.V. ook de titelrol speelde in de komedie De tante van Charlie. In de musical, die hij zelf bewerkte en die veelbelovend lijkt, spelen verder onder anderen Vera Mann, Anne-Mieke Ruyten, Hugo Haenen en Laus Steenbeke mee. De première is 9 december in het Oude Luxor in Rotterdam. Zie voor een briljant voorproefje tijdens de Uitmarkt: https://youtu.be/jTCHVhYi-gw

Kunst & Kitsch, gezien 24 september in Schouwburg Amstelveen, tournee t/m 1 december 2018. Tekst Peter Shaffer, bewerking en regie Jon van Eerd, met Liz Snoijink, Rayonde de Kuyper, Arie Cupé, Liza van Zeijderveld, decor en kostuums Joris van Veldhoven, licht Uri Rapaport, scènefoto’s Peggy de Haan. Inlichtingen: www.pretpakhuis.nl