Audrey Hepburn: het meisje, de vrouw, de moeder, de vriendin, de engel

Audrey Hepburn in 1991 (foto Steven Meisel voor Vanity Fair)

Intimate Audrey; zo heet de expositie die 31 oktober 2019 opende in de Beurs van Berlage. Het is een hommage aan een van de grootste Hollywoodsterren ooit, maar in de eerste plaats een liefdevol eerbetoon aan een engelachtige vrouw die wars was van sterallures. Regisseur Billy Wilder zei dat er in Hollywood een Audrey Hepburn Academie moest worden geopend, waarin alle beginnende actrices konden leren hoe je je als filmster dient te gedragen: zoals Audrey Hepburn! Sean Hepburn Ferrer (59), de oudste zoon van Audrey Hepburn en haar eerste man Mel Ferrer, stelde de tentoonstelling samen die eerder dit jaar in Brussel te zien was. Zijn moeder werd negentig jaar geleden – op 4 mei 1929 – geboren in de buurt van Brussel en overleed op 20 januari 1993 in haar paradijselijke huis La Paisible in het Zwitserse gehucht Tolochenaz.

Intiem

Anne-Rose bij de scooterfoto van Audrey Hepburn in Roman Holiday (foto Dingena Mol)

De titel van de expositie spreekt boekdelen. Centraal staat het meisje Audrey, de vrouw, de moeder, de vriendin, de weldoener. En natuurlijk ook de filmster, maar die status blijft op de achtergrond. De nadruk wordt gelegd op het feit dat Audrey Hepburn zo’n buitengewone, maar ook zo’n gewone vrouw was. Een buitengewoon aardige vrouw, die alles over had voor haar medemens. In haar laatste levensjaren vooral voor kinderen als goodwill ambassadeur van Unicef (maar daarover later meer). Alle onderschriften zijn gesteld in de ‘mijn’-vorm alsof Audrey de bezoekers zelf door de expositie loodst. Voordat men de maar liefst zeshonderd vierkante meter expositieruimte betreedt, staat daar een lichtblauwe scooter. De makers van de tentoonstelling beweren dat dit de scooter is waarop Audrey Hepburn in 1953 reed in de film Roman Holiday, waarin ze haar grote doorbraak beleefde. Nou ja, dat geloven we dan maar. In elk geval maakte fotografe Dingena Mol deze foto van mij bij de foto van Audrey op de scooter.

Audrey Hepburn op de soundstage van de film Sabrina (foto Mark Shaw)

Chronologisch

Audrey Hepburn op een dansschool in Arnhem toen ze 13 of 14 was (fotograaf onbekend)

Bij de ingang van de tentoonstelling hangt een muurvullende foto van Mark Shaw, waarop Audrey Hepburn in 1954 in een strakke broek tegen de deur van de soundstudio van de film Sabrina leunt. We zien haar van achteren, heel ontspannen. Haar silhouet staat ook als kartonnen uitknipsel bij de ingang van de expositie. Erg leuk gedaan, want aan de andere kant van het karton zie je weer Audrey van achteren. De tentoonstelling is volstrekt chronologisch. Het eerste deel gaat over Audrey als dochter van de Nederlands-Britse barones Ella van Heemstra. Er zijn talloze foto’s van Audrey als baby in Brussel en als meisje in Arnhem. Zo hangt er een babyfoto met een briefje dat haar moeder bij deze foto schreef: “This is Audrey, but in reality she is a 1000 times sweeter and more lovely”. Er is aandacht voor het lieftallige meisje dat de oorlog in Arnhem doorbracht en de verschrikkingen daar meemaakte, waaronder de mislukte operatie Market Garden. De expositie gaat ook over het meisje dat dolgraag ballerina wilde worden, in Arnhem danslessen had en in Amsterdam in 1945 les kreeg van de legendarische Sonia Gaskell. Ze was als danseres echter niet goed genoeg om bij audities voor gezelschappen te worden geselecteerd.

Gigi, maar niet de film

Audrey Hepburn speelde in 1951 de titelrol van Gigi op Broadway

Het 22-jarige model Audrey werd tijdens haar eerste filmopnames in 1951 in Monte Carlo opgemerkt door de Franse schrijfster Colette, die haar wilde als hoofdrol in de toneelversie van het door haar geschreven boek Gigi. Er is in de expositie een muurtje gewijd aan dit toneelstuk, waarin Audrey Hepburn inderdaad de titelrol speelde. Dat was in het seizoen 1951-1952 in een Randolph Hale-productie, zo kunnen we uit de informatie bij de foto’s opmaken. Het gekke is dat helemaal niet wordt vermeld waar deze voorstelling werd gespeeld. Op Broadway, vind ik later op internet. Haar vertolking van Gigi op Broadway zou wel de doorbraak van Audrey Hepburn betekenen. Want dankzij deze rol werd ze gespot door scouts van MGM om in 1953 de prinses te spelen in Roman Holiday. The rest is history, want voor deze rol won ze in 1954 de Oscar voor beste actrice. Onvermeld is ook dat Hepburn voor 1951 nog nooit had geacteerd en zeker niet op een toneel. Dit is bepaald niet de enige keer in deze tentoonstelling dat cruciale informatie bij de talloze foto’s ontbreekt. Wel hangt op het Gigi-muurtje een foto van Colette met een briefje erbij in een zwierig handschrift: “Pour Audrey Hepburn, trésor que j’ai trouvé sur une plage”. Allemaal leuk en aardig, maar toch verwarrend. Helemaal, omdat veel bekender is dat Leslie Caron in 1958 de titelrol speelde in de film Gigi.

Oogstrelend

Tekening van Cecil Beaton van Audrey Hepburn als Eliza Doolittle in My Fair Lady (foto Dingena Mol)

De expositie bestaat uit ongelooflijk veel foto’s en beeldmateriaal. Het is merkwaardig dat bij veel foto’s geen naamsvermelding staat van de fotograaf; zelfs niet bij foto’s die overduidelijk als publiciteitsmateriaal zijn gebruikt. Eén ding is zonneklaar: van de oogstrelende Audrey Hepburn was geen slechte foto te maken. Ook niet als ze werd gefotografeerd voor een reclamecampagne voor Lux zeep. Dat was in de tijd dat ze in 1954 de titelrol speelde in de film Sabrina: “The most precious complexions in Hollywood, like Audrey Hepburn’s, are cared for with Lux toilet soap”. De expositie werd geopend door Ivo Niehe en Paul van Vliet. “Zijn er van jou ook zo veel foto’s, Paul?”, vroeg Niehe lachend aan Van Vliet, terwijl ze door de expositie liepen. Paul van Vliet, gekscherend: “Ik heb een doos op zolder.” Hoogtepunt voor mij is de potloodtekening die Cecil Beaton van haar maakte als bloemenmeisje in deze musical. Beaton ontwierp ook de prachtige kostuums voor deze film.

Moon River

Anne-Rose bekijkt de vitrine met boeken (foto Lieke van Twycer)

Nog wat grepen uit deze tentoonstelling. Trots wordt vermeld dat Audrey Hepburn een van EGOT-winnaars is: winnaar van een Emmy, een Grammy, een Oscar en een Tony Award. Er zijn foeilelijke beeldjes: de Premio David di Donatello, een Italiaanse staatsprijs voor My Fair Lady. Er zijn Nederlandse Bouquet-reeks-achtige posters van films met Audrey Hepburn, zoals Wacht tot het Donker Wordt (Wait until Dark). Er is een vitrine waarin boeken met opdracht worden uitgestald. Met handtekeningen van Fred Astaire, Noël Coward, alle grote sterren. Ontroerend is de opdracht in het boek Did They Mention the Music, geschreven door de componist Henry Mancini die ooit Moon River voor haar schreef. De opdracht luidt: “To Audrey, without you there would have been no Moon River. Thank you for launching me on a career that has never stopped being fun, with love, Hank”

Hagiografie

Audrey Hepburn met haar pasgeboren zoon Sean in 1960 in Beverly Hills (foto Mel Ferrer)

In de expositie is geen ruimte voor onvertogen woorden over Audrey Hepburn. Logisch, want dit is een eerbetoon van haar zoon Sean. Maar je wordt er toch een beetje zenuwachtig van. Was er dan niks aan te merken op Audrey Hepburn? Wel degelijk, zegt Ivo Niehe die de filmster meerdere keren interviewde en die plannen heeft voor een voorstelling over Audrey Hepburn. “Ik was daar al jaren met Joop van den Ende mee bezig,” vertelde hij me na afloop van de officiële opening. “Ik wil niet dat het een hagiografie wordt. Er zijn ook duistere kanten aan Audrey Hepburn. Maar ja, haar zoon Sean moet daar wel mee accoord gaan. Ik wil het graag Dick van den Heuvel laten schrijven. Maar wie moet Audrey Hepburn spelen? Je kan haar niet door Carice van Houten laten spelen. We zijn er dus nog niet uit.”

La Paisible

De door Balmain ontworpen trouwjurk van Audrey Hepburn in 1954 (foto Lieke van Twycer)

Audrey Hepburn en Mel Ferrer in 1956 (foto Ed Feingersh)

Haar privéleven vormt het hart van de tentoonstelling. Zoals haar huwelijk in september 1954 met Mel Ferrer. Haar door Balmain ontworpen trouwjurk staat op een pop: heel sober, van ragfijne katoen, zonder al te veel opsmuk. Audrey Hepburn en Mel Ferrer waren tot 1968 getrouwd. Volgens haar zoon Sean waren dit de gelukkigste jaren van haar leven. Heel schattig zijn kleertjes van hem als kind: de door Hubert de Givenchy ontworpen doopjurk van Sean, maar ook kleine winterjasjes; licht- en donkerblauw. Een deel van de expositie is ingericht alsof je door haar tuin van haar huis La Paisible loopt. Dat lag in de buurt van Genève in het piepkleine gehucht Tolochenaz. Hier woonde Audrey Hepburn vanaf 1963 tot haar dood. De begeleidende tekst luidt: “Ontdek haar huis, haar geliefde bloesemtuin en weelderige boeketten, haar heerlijke zelfgemaakte jam, haar vrienden – de bomen”. En ook: “In dit Zwitserse toevluchtsoord schreef ze honderden speeches voor de kinderen van de wereld.” Ivo Niehe zei: “In La Paisible herinnerde niets aan haar filmcarrière”.

Unicef

Audrey Hepburn in Afrika (foto Unicef)

Audrey Hepburn maakte deze tekening voor Unicef (copyright Audrey Hepburn/Unicef)

Kinderen in nood; die waren in de laatste vijf jaar van haar leven het allerbelangrijkste. Een van haar motto’s was: “Je hebt twee handen. Eén om jezelf te helpen en één om anderen te helpen.” En ook: “Children can be saved if we are determined to do so”. Vanaf 1988 tot haar dood was ze Goodwill Ambassadeur voor Unicef. In die hoedanigheid maakte ze reizen door vluchtelingenkampen in Ethiopië en Soedan, Bangladesh en Thailand. Ook hier zijn de foto’s van haar en de kinderen beeldschoon. Er zijn ook bewegende beelden van haar reizen door deze landen. Je ziet dat ze steeds breekbaarder wordt, maar haar parelende lach en stralende ogen blijven schitterend. Er is ook een ontroerende, simpele tekening, die ze maakte voor Unicef: een Afrikaanse vrouw met een baby op de rug. Onder een oog van de vrouw druppelt een traan. De tekening is gebruikt voor Unicef wenskaarten.

Prinses Anne: “She’s one of us”

Audrey Hepburn tijdens haar huwelijksreis in 1954 in Italië (foto Mel Ferrer)

Billy Wilder zei ooit over Audrey Hepburn: “God kissed her on the cheek and there she was”. En Paul van Vliet, sinds 1992 op voorspraak van Audrey Hepburn ook Goodwill Ambassadeur van Unicef, beschreef haar tijdloze schoonheid: “Ook in een spijkerbroek en trui, al waren die dan waarschijnlijk wel ontworpen door Hubert de Givenchy”. Iedereen was en is het erover eens dat Audrey Hepburn een koninklijke allure had. Zoon Sean Hepburn Ferrer vertelde me in de Beurs van Berlage trots een voorval tijdens een bijeenkomst waarbij zijn moeder en leden van de Britse koninklijke familie aanwezig waren. Sean Hepburn: “Het verhaal gaat dat prinses Anne tegen iemand had gefluisterd: she’s one of us.” Alle opbrengsten van de tentoonstelling – dus ook alle toegangskaarten – komen ten goede aan Eurordis, een Europese organisatie voor zeldzame ziekten is een niet-gouvernementele patiëntgestuurde alliantie van patiëntenorganisaties en personen die actief zijn op het gebied van zeldzame ziekten, die onderzoek naar zeldzame ziekten en de commerciële ontwikkeling van weesgeneesmiddelen bevordert. Zie twee filmpjes die een goed beeld geven over de tentoonstelling in Brussel: https://vimeo.com/358758955 en een item van Euronews: https://www.youtube.com/watch?v=-xQUieM2_Ek

Anne-Rose bij de scooterfoto van Audrey in Roman Holiday (foto Dingena Mol)

Intimate Audrey is tot en met 31 januari in de Beurs van Berlage (Damrak 243, Amsterdam). Dagelijks open van 10 tot 18 uur. Tickets kosten € 15 voor volwassenen (€ 25 per stel), kinderen van 13 tot 18 jaar, studenten, 65+-ers, bezitters van een CJP of VIP-kaart van de Bankgiroloterij, onderwijzers, agenten of brandweerlieden € 8, veteranen € 5 en kinderen tot en met 12 jaar gratis toegang. Inlichtingen: www.beursvanberlage.com of www.intimateaudrey.org